Czynniki ryzyka zachorowania na choroby otępienne dzieli się na dwie grupy – niemodyfikowalne i modyfikowalne.
Do pierwszych zaliczamy te, na które nie mamy wpływu:
1. Uwarunkowania genetyczne – przypadki otępienia w rodzinie mogą zwiększać ryzyko zachorowania;
2. Wiek – ryzyko chorób otępiennych zwiększa się po 65 roku życia, a największe występuje w wieku 75-85 lat.
3. Płeć – wedle raportu organizacji Alzheimer Europe, opublikowanego w 2020 roku, w Europie na otępienie częściej chorują kobiety – ponad 6,6 miliona kobiet chorowało w 2020 r. Z kolei wśród mieszkańców Starego Kontynentu płci męskiej liczbę chorych na otępienie szacuje się na nieco ponad 3 miliony.
Czynniki modyfikowalne to czynniki, na które każdy z nas może mieć wpływ. Należą do nich:
1. Otyłość – dieta osób otyłych jest zazwyczaj uboga w antyoksydanty, te z kolei mają wpływ na ochronę mózgu. Tezę te potwierdza badanie, wedle którego bogata w antyoksydanty dieta śródziemnomorska poprawiła zdolności poznawcze osób odżywiających się w taki sposób.
2. Palenie tytoniu – papierosy i inne wyroby tytoniowe powodują stres oksydacyjny i miażdżycę. Szacuje się, że nikotynizm zwiększa ryzyko otępienia o 15-20 procent.
3. Wykształcenie – badania dowiodły, że ryzyko otępienia jest niższe u osób, które ukończyły co najmniej szkołę średnią. Edukacja i przyswajanie nowych informacji wiążą się bowiem z lepszym stanem tkanki mózgowej oraz efektywnym wykorzystaniem występujących w mózgu połączeń nerwowych.
4. Aktywność fizyczna – regularny ruch chroni przed chorobami naczyniowymi, np. miażdżycą, a więc równocześnie zmniejsza ryzyko występowania chorób otępiennych, które są chorobami neurodegeneracyjnymi.
5. Wyobcowanie i brak kontaktów społecznych – samotniczy tryb życia sprzyja rozwojowi nadciśnienia tętniczego oraz depresji, które są czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia chorób otępiennych.
6. Nadciśnienie tętnicze – badanie Systolic Blood Pressure Intervention Trial (SPRINT) MIND jednoznacznie wykazało, że nieleczone nadciśnienie tętnicze wiąże się z większą częstością występowania zaburzeń poznawczych.[1]
7. Cukrzyca – osoby z tą chorobą są dwa razy bardziej narażone na zaburzenia otępienne niż osoby zdrowe. Istnieją badania potwierdzające, iż za podwyższone ryzyko demencji u diabetyków mogą odpowiadać problemy z regulacją poziomu cukru i lipidów we krwi oraz współwystępowanie takich chorób jak nadciśnienie tętnicze, otyłość i depresja.[2]
8. Hipercholesterolemia – prawidłowy poziom cholesterolu we krwi nie powinien przekraczać 200 mg/dl. Badania dowodzą, że cholesterol na poziomie 200-239 mg/dl zwiększa o 52% ryzyko zachorowania na otępienie naczyniowe. Z kolei w przypadku cholesterolu na poziomie ponad 240 mg/dl ryzyko choroby Alzheimera zwiększa się nawet o 66 %.[3]
[1] https://www.thelancet.com/journals/laneur/article/PIIS1474-4422(21)00340-9/fulltext
[2] https://www.diabinfo.de/pl/zycie-z-cukrzyca/choroby-wtorne/mozg-i-psychika.html
[3] https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C364605%2Cwysoki-cholesterol-zwieksza-ryzyko-demencji.html