Naukowcy wciąż nie wiedzą wszystkiego o chorobie Alzheimera i innych chorobach otępiennych. Jednak poziom wiedzy na temat zaburzeń tego typu staje się coraz wyższy. Przyjrzyjmy się najważniejszym faktom związanym z chorobami otępiennymi. Z najczęściej powtarzanymi mitami możesz zapoznać się tutaj.
1. Choroby otępienne to nie tylko choroba Alzheimera.
Choroba Alzheimera jest najlepiej poznaną chorobą otępienną i najczęściej diagnozowaną – stanowi od 50 do 70 procent wszystkich przypadków otępienia – lecz nie jedyną. Współczesna medycyna opisała również takie choroby neurozwyrodnieniowe jak otępienie czołowo-skroniowe (20-25 procent wszystkich przypadków) czy otępienie z ciałami Lewy’ego (10-30 procent zachorowań) oraz otępienie naczyniopochodne (10-15 procent przypadków).[1] U jednej osoby może występować więcej niż jedno zaburzenie otępienne.
2. Choroby otępienne są nieuleczalne.
To prawda – choroby otępienne neurodegeneracyjne są na ten moment nieuleczalne. Włączenie leczenia jest istotne, bowiem pozwala spowalniać rozwój chorób otępiennych i może sprawić, że ich przebieg będzie łagodniejszy. W chorobie Alzheimera stosuje się najczęściej takie leki jak galantamina, rywastygmina czy donepezil, które redukują problemy chorego w sferze nastroju i zapamiętywania, a także regulują zaburzenia rytmu dobowego. Bardzo istotne jest również, aby chory regularnie stymulował pracę mózgu. Powstały nawet specjalne kuracje stymulujące – np. trening wielowymiarowy, trening orientacji w rzeczywistości czy terapia reminiscencyjna.
3. Nie znamy przyczyny choroby Alzheimera i innych chorób otępiennych.
Brak skutecznego leczenia chorób otępiennych neurozwyrodnieniowych jest związany m.in. z tym, że naukowcy wciąż poszukują przyczyn ich powstawania. Najlepiej poznaną chorobą otępienną jest obecnie choroba Alzheimera – wiadomo, że prowadzi ona do uszkodzeń mózgu, które powoduje odkładanie się w nim dwóch patologicznych białek. Uczeni wciąż próbują dowiedzieć się, dlaczego i w jaki sposób wspomniane białka atakują mózg chorego.
4. Pewne czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia choroby otępiennej
Często powtarzaną nieprawdą na temat chorób otępiennych jest stwierdzenie, że na ich powstawanie mają wpływ wyłącznie aspekty genetyczne. Występowanie choroby w rodzinie jest oczywiście czynnikiem ryzyka (jedynie w około 5% przypadków choroba Alzheimera występuje rodzinnie), ale zaburzenia otępienne najczęściej dotykają osoby, które nie miały stwierdzonych przypadków choroby wśród swoich najbliższych. Wśród czynników zwiększających ryzyko wystąpienia chorób otępiennych znajdują się:
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- palenie papierosów,
- otyłość,
- hipercholesterolemia,
- chroniczna nieleczona bezsenność,
- urazy głowy,
- udar mózgu,
- nieodpowiednia dieta,
- brak zajęć mających wpływ na stymulację mózgu.
5. Choroby otępienne dotykają nie tylko osoby starsze.
Faktem jest, że zaburzenia otępienne zdecydowanie najczęściej diagnozowane są u osób powyżej 65 roku życia. Osoby młodsze chorują bardzo rzadko – w przypadku choroby Alzheimera pacjenci przed 65 rokiem życia stanowią od 2 do 8 procent wszystkich chorych.[2]
6. Zaburzenia otępienne nie są naturalną częścią procesu starzenia się.
Większość ludzi po 65. roku życia nie zachoruje na chorobę otępienną. Wielu z nas wraz z wiekiem doświadczy problemów z pamięcią czy też staniemy się bardziej roztargnieni, jednak w zdecydowanej większości przypadków nie będzie to oznaczać zaburzeń demencyjnych. Powinniśmy zwiększyć czujność, jeżeli zauważymy u siebie lub u bliskiej osoby takie objawy jak m.in. problemy z rozpoznawaniem bliskich osób, zapominanie daty lub pory roku, częste dokonywanie złych i potencjalnie niebezpiecznych wyborów, a także problemy z mówieniem, liczeniem, wykonywaniem codziennych czynności. Uwagę powinno również wzmóc odkładanie przedmiotów w nietypowe miejsca, wycofanie się z kontaktów społecznych i nagłe zmiany w nastroju czy zachowaniu.
7. Niektóre przyczyny otępienia są odwracalne.
Przywołane wcześniej rodzaje otępienia – choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Lewy’ego i otępienie czołowo-skroniowe – są nieuleczalne. Wśród zaburzeń otępiennych znajdują się jednak także otępienia wtórne, zwane inaczej odwracalnymi. Usunięcie ich przyczyn może potencjalnie doprowadzić do wyleczenia osoby dotkniętej zaburzeniem tego typu. Potencjalnie odwracalne przyczyny otępienia to:
- guzy mózgu,
- niedoczynność lub nadczynność tarczycy,
- niewydolność nerek,
- krwiak podtwardówkowy pourazowy,
- zaburzenia psychiczne (depresja, schizofrenia),
- trucizny (alkohol, metale ciężkie),
- zakażenia (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
- wodogłowie normotensyjne.
[1] Biechowska D., Orłowska E. Neuropsychologiczna charakterystyka wybranych zespołów otępiennych, „Polski Przegląd Neurologiczny”, 2012, tom 8, nr 2 (2012), s. 70.
[2] https://alzheimer.ca/en/about-dementia/other-types-dementia/young-onset-dementia